Een aardbeving is niet meer wat het vroeger was. Bij de NOS hebben ze het nu ook definitief opgegeven. Iedereen spreekt tegenwoordig gewoon zonder enige schaamte over een episch centrum. Een centrum waar epiek bedreven wordt dus, verhalen verteld worden.
En dat is het voor de NOS natuurlijk ook gewoon geworden een aardbeving. Verhalen wat mensen voelden, wat ze eerst deden, wat ze zagen, hoe ze het ervoeren. En die heb je het meest daar waar de schade het groootst is, daar hoor je de beste verhalen. In het centrum van de aardbeving dus, het epicentrum.
Ik zit met een vraag: wat bekijken die mensen allemaal die de hele dag op hun telefoon kijken?
Ik krijg 's ochtends drie breichten over camera's en zo nu en dan een appje, maar er zijn mensen die er - ook op vakantie - elke minuut op kijken. Ik zie ze in groepjes bij elkaar zitten: krijgen ze allemaal informatie? Waarover dan?
En waarom weten ze dan allemaal niks als je ze eens wat vraagt?
Ik ging vorige week
naar het Anne Frank Huis vanwege een zin die ik in het Dagboek had
gelezen, maar die in het boek over het verraad helemaal niet voorkomt.Op 27 februari 1943 schrijft Anne over de plotselinge verkoop van het Achterhuis en dat de nieuwe eigenaar samen met een architect het gekochte pand aan de Prinengracht 263 bezoekt. Het Achterhuis zelf wordt niet bezichtigd, omdat een van de helpers zegt dat hij de sleutel van de tussendeur niet heeft. En ongeacht het feit dat een gedeelte van de ruiten aan de achterkant geverfd zijn om de opgeslagen kruiden van Opecta voor zonlicht te beschermen, moet men geweten hebben dat er hier nog een achterbouw was. Een architect zou het al helemaal niet ontgaan kunnen zijn.Waar zou die deur anders heen moeten leiden?
Ze komen gelukkig niet terug. Maar ze moeten geweten hebben dat er een achterhuis was. Dat er joden verstopt zaten niet. Maar iedereen wist dat er joden ondergedoken zaten in de stad. En dat het een pand met joodse connecties was konden ze uit het huurcontract en de bedrijfsgegevens kunnen weten. Ook in de oorlog was 1+1, 2.
De eigenaar was tot 1943 de familie Pieron, al sinds 1901 in het bezit van het pand. Otto Frank/Opecta huurde het hele pand.in 1943 wordt het pand gekocht door de nieuwe eigenaar, ene Wessels. En het duurde vrij lang voordat ik die naam vond: meestal wordt die niet genoemd.
Na de oorlog huurt Frank/Opecta het pand weer, van Wessels, met recht van eerste koop.
In 1950 maakt de textielfirma Berghaus bekend plannen te hebben met die hele hoek van de Prinsengracht: ze willen er alles slopen om er hun nieuwe hoofdkantoor te bouwen.
Otto Frank maakt zich zorgen en koopt het pand in 1953. Maar de financiering is wankel (het pand is een bouwval en het ontbreekt hem aan het geld voor een renovatie) en in 1954 moet hij alsnog aan Berghaus verkopen.
Ondertussen is het boek uitgegeven en Amerikaanse burgers beginnen zich te verzetten tegen de sloop van The Attic. De Amerikaanse ambassadeur neemt contact op met minister Luns en die gaat te rade bij zijn collega Cals, de latere premier: vooral Cals (toen minster van onderwijs, wetenschappen en kunsten onder Drees) ziet niets in behoud. De sfeer is: we willen niet omkijken, we willen vooruit.
De Amsterdamse burgemeester Van Hall (samen met zijn broer de financier van Het Verzet) begint echter een inzamelingsactie om het pand aan te kopen. De eigenaar Berghaus wordt schadeloos gesteld met een grondstuk aan de stadsrand en uiteindelijk schenkt Berghaus het pand aan de net opgerichtte Anne Frank Stichting.
Om meer te weten te komen - over 'de nieuwe eigenaar' Wessels - vroeg ik bij het Stadsarchief naar een eigenarencartotheek, alleen die gegevens over die periode zijn alleen in Den Haag te vinden bij het Notariëel Archief. En om de gegevens terug te vinden moet je de naam van de notaris weten. En juist naar wie die onbekende notaris was, ben ik benieuwd.
In Het Verraad worden twee notarissen genoemd: een joodse, Van den Bergh, die uiteindelijk als de verrader wordt aangezezen en de nazigezinde, Schepers, die het notariskantoor van Van den Bergh bij de arisering in handen wist te krijgen (Schepers wordt vreemd genoeg slechts summier als mogelijke verrader tegen het licht gehouden). Schepers zou zijn leven lang wrok hebben gehad ten opzichte van Van den Bergh, omdat die met een truc de belangrijkste zaken van zijn kantoor uit Schepers handen zou weten te houden (en dat waren grote zaken als die van de Goudstikker-collectie). Waarom zou het anonieme briefje aan Frank waarin Van de Bergh als verrader werd aangewezen niet van zijn hand zijn?
Overigens, in het Verraad waren de Amerikaanse onderzoekers in het begin helemaal niet eens op de hoogte dat er in Nederland bij de verkoop van een huis een notaris bij betrokken is.
Een van mijn bezwaren tegen het onderzoek in het Verraad was dat ze er te vaak van uitgaan dat verraad altijd meteen gebeurt en dat het altijd logisch en beredeneerbaar is.
Zonder iemand te willen beschuldigen, het verraad kan uit de hoek van de nieuwe eigenaar zijn gekomen. Dus ook een jaar later. Misschien uit angst, omdat er ook straffen waren voor mensen die joden onderdak boden. Misschien omdat men dacht, het zal zo'n vaart allemaal niet meer lopen: de geallieerden zijn onderweg, wat kan die mensen nu meer overkomen dan een reis naar het oosten naar een werkkamp? Misschien uit een irriële ergernis, uit een vlaag van ondoordachte woede.
En dan is er ook nog een architect.
En een notaris. Maar welke?
Gevoelssysteem'Het is daar verschrikkelijk warm nu,' zei de man.
'Hebben ze daar Celcius of Fahrenheit,' vroeg de ander, alsof de eenheid van meten invloed had op de temperatuur. Ik geloof dat hij graag beslagen ten ijs wilde komen, als man van de wereld.
Hij ging er dan ook nog een tijdje over door.
'Fahrenheit,' zei de ander uiteindelijk, misschien omdat het exotischer klonk, 'zelfs 's nachts is het nog boven de dertig graden.'
'Verdomd' zei de ander, 'da's inderdaad afzien zo warm.'
Beslagen ten ijs inderdaad.
Net terug uit de Amsterdamse opera. Première van Brecht en Weills Mahagonny geregisseerd door Ivo van Hove.Indrukwekkend zeker, magistrale enscenering. Alleen - het bekende euvel bij zangspelen - er is altijd een tekstschrijver die een boodschap en handeling kwijt wil. En dat leidt tot monologen en recitatieven die een componist tot zelfmoord moeten drijven. De discrepantie dat het zangspel ook een toneelstuk wil zijn. Gelukkig maakte het laatste deel voor de pauze hier korte metten mee.
In het eerste gedeelte na de pauze gaat dat mooi door, tot dan de dood van de timmerman (sic) volgt. Brecht kon het niet nalaten zijn best leuke ingeving de Mattheüs Passion te persifleren helemaal uit te leven. Een hint had volstaan. Ik wilde het bijna uitchreeuwen: Kruisigt hem! Kruisigt hem! Weill had het al opgegeven, sleurde zijn kruis Mahagonnys Calvarieberg op. En ook een begenadigd maker van mooie ensceneringen als Van Hove kon hier niets mee. Of de bewust omlaag fladderende dundoek die ongewild rakelijks een van de vele open vuren op het podium mistte, moest toch opzet zijn geweest.
Gelukkig bracht Weill verlossing aan het eind. Sprankelend. Het langdurige applaus waardig.
Met kop en schouders boven iedereen uit: Lauren Michelle als Jenny.
De buren waren er bijna uit. Het was deze keer wel erg moeilijk, dat wel.De buurman: 'Wij stemmen uit principe altijd op een nieuwe partij. En liefst een die groot wordt. Zodat we winnen.'
'Ja dat is eens wat anders,' voegde de buurvrouw toe, 'En lekker schoon. Wij houden van nieuw. En dan natuurlijk een avond lekker juichen en de volgende dag, zie je wel zeggen.'
Of het programma nog uitmaakte, vroeg ik.
'Gewoon. Nieuwe politiek.'
'BBB of Omtzigt?' vroeg ik nog.
'Omtzigt,' zei zij. 'De BBB hebben we al gehad.'
'Duidelijkheid willen we. En nieuw belooft duidelijkheid.'
Ik vroeg nog naar het klimaat. Wat daar mee was, vroegen ze. 'De oude politiek heeft nooit wat gedaan tegen de regen.'
Er wordt geklaagd dat alles zo duur wordt vanwege klimaat- maatregelen.
Volgens mij wordt alles duur door Poetin en grootgrutters die alleen
voor eigen winst gaan.Daarbij als we niets aan het klimaat doen dan zullen we later met weemoed terug kijken op de prijzen van nu, een bloemkool zal dan nog niet iets zijn om een tweede hypotheek voor te nemen, maar toch.
En de klagende boeren zullen hun toekomst kwijt zijn, misschien dat ze hier en daar wat met druiven kunnen prutsen en het geduld voor een vijgenboom moeten kweken. Je deed het voor je kinderen? Die willen nu al niet, dus later die failliete keuternering zeker niet. 'Ja pa ik ga me rot werken om de veestallen te kunnen koelen omdat anders de koeien sterven.'
De grootste landbouwgebieden zullen toekomstig in Siberië liggen. En de vraag stijgt. Dus de prijzen ook. En reken er maar niet op dat de erfgenamen Poetin gaat stunten met de prei. Groente, net als graan, zal een politiek wapen worden.
En vergeet een prijsplafond voor groente.
De donkere middeleeuwen, die Rusland uitdraagt, zullen dan al lang hun schaduw hier hebben doen neerdalen.