Contact: d i e t e r b r u l s @ g m a i l . c o m

Week 16

Voorpagina

Grote historische gebeurtenissen

Vorig jaar had ik een vervolgverhaal over grote historische gebeurtenissen tijdens mijn leven. Vandaag viel me er een in die er niet in stond: de Tsjernobyl-ramp. Er zijn daarna natuurlijk nog meer kernrampen geweest, maar deze raakte ons direct in die zin dat de spinazieprijzen tot bijna onder nul daalden, waar mijn toenmalige huisgenoot F. direct gebruik van maakte: die at die dag spinazie, die niemand meer wilde hebben omdat die als eerste de afvalstoffen zou opnemen, in de wetenschap dat wat op de markt lag een dag eerder geoogst was. Nu 35 jaar geleden.

En met de Oscar-uitreiking waar de film Quo Vadis Aida over Srebrenica genomineerd is, bedacht ik me dat de Joegoslavie-oorlog ook niet genoemd is, waar de etnische zuivering in Srebrenica toch wel het dieptepunt van was.

EI (Extraterrestial Intelligence)

Ze zei, over de telefoon, ik ga zo even eieren koken. Goed idee, zei ik, ik koop ze altijd en vergeet ze dan in de koelkast, om ze weer niet te vergeten zette ik ze dus maar meteen op. We spraken nog enige tijd verder.

Daarna las ik een artikel over een zware explosie op de maar 4 lichtjaar ver gelegen ster Proxima Centauri.

Ik besloot even uit te rekenen hoeveel keer het tanken zou zijn om daar met de auto te komen (ik heb geen auto, maar dat lijkt me nog het minste bezwaar).

Net toen ik wilde gaan uitrekenen hoeveel dit dan aan benzine zou kosten (als je het dan toch doet wil je het ook precies weten), hoorde ik een knal uit de keuken.

De pan was droog en geblakerd. De schaal van de eieren aangebrand: ik kan gekookte eieren laten aanbranden!

Maar al doende leert men: hou je nooit met de benzineprijzen in samenhang met knallen op Proxima Centauri bezig als je eieren kookt.

Als de hennen gaan lopen dan komen de Hunnen eraan

De als/dan-regel in vergelijkingen zou vervallen zijn, zo het nieuws vandaag. De taalcalvinisten in rep en roer.

Nu hebben we geen normerende grammatica, we hebben slechts een beschrijvende grammatica. Dingen zijn niet fout, ze zijn hooguit een beetje minder goed. Beter als was minder goed dan beter dan. Maar fout - zo iets al fout kan zijn - was het al lang niet meer. Eigenlijk veranderde er niets vandaag.

Veel taalregeltjes zijn kunstmatig en vaak ook overbodig en de spreektaal meandert dit soort overbodigheid glad. Zo gaat dat in taal.

Het onderscheid tussen hun en hen is zo'n complete overbodigheid. Bedacht omdat een taal met regeltjes zoveel chiquer was. Hetzelfde doortrekken en aan hem hum toevoegen was al vergeten voordat de inkt droog was.

Zo zijn mensen die me mening schrijven ook niet minder geletterd, maar omdat je het nooit in redelijke betogen zult tegenkomen, lijken ze dommer als/dan u.

In de volkstaal wordt het echter al eeuwen gebruikt en als dusdanig zal het ook eerlang in onze grammatica beschreven worden. Niet me mening, maar goed dat is maar mijn mening.

Een stukje van mijn universitair docent Jan Stroop over hun en hen.

Ansichtkaart uit Lunteren

Mussertmuur met Hagespraakterrein

Hervormde Kerk

Shovel sloot

'20 april 2021 - We maken het prima. Oom Bob bestelt opzichtig broodjes ham, zodat ze geen vermoedens krijgen dat we joods zijn.'

Mwah League

'En nog voetbal gekeken?'

'Mwah. Alweer Juventus - Real Madrid.'

'En?'

'1-1. Net als vorige week. Het gaat gewoon nergens meer over. Elke week hetzelfde. En jij?'

'Zaterdagamateurs. IJsselmeervogels. Spannend tot in de laatste minuut.'

Jein das sind nicht meine Schwestern

Soms mag je jaloers zijn op de Duitse taal omdat die heel handige woorden heeft. Zoals Geschwister. De meeste Nederlanders vertalen dat met gezusters en kijken dan vreemd op als er ook een broer bij is. Gezusters is Schwestern. Geschwister zijn de broers en zussen. In het Nederlands hebben we daar geen woord voor. Nu heb ik geen zussen, dus ik zou er niet mee hoeven te zitten.

Gisteren hoorde ik nog zo'n mooi woord, iemand antwoordde op een vraag met Jein. Dat is een woord dat ook een aantal Duitsers niet zal kennen, maar ze zullen het meteen begrijpen: het is een samenvoeging van ja en nein. Te gebruiken als je twijfelt, het antwoord zowel naar ja als nee neigt.

In het Nederlands zou je jee kunnen zeggen, maar dat betekent iets als oh. Na heeft ook al een andere betekenis. Misschien is jeen iets, alhoewel mensen geen neen meer zeggen.

Misschien is neewel een optie, maar ik vind het Duitse jein beter en logischer klinken.

U heeft vast suggesties (ook voor een woord voor broers en zussen).

Bij de illustratie: die Gebrueder Grimm, makers van een belangrijk Duits woordenboek.

In de Volkskrant van vandaag stond een tekening met Maurice de Hond, bij een artikel over een podcast die beschrijft hoe hij een - zover bekend - onschuldig iemand van moord beschuldigde en daarvoor de media bespeelde. Er kwamen protesten tegen de tekening.

Omdat de Hond joods is werd er een - overigens terecht - vergelijk gemaakt met de tekeningen in het naziblad Der Stuermer. Na enige tweets (oa van Lodewijk Asscher) schrapte de Volkskrant de tekening. Zonder een woord van uitleg was die in mijn digitale uitgave al verdwenen. Verdwenen in Orwells uit het boek 1984 stammende Memory Hole.

Het blijft vreemd dat een tekenaar niet beschikt over een visuele beeldbank in het hoofd. En dat de opmakers en de redacteuren dat blijkbaar ook niet hadden.

In bovenstaande BliBra heb ik de originele pagina in de nieuwe pagina (die op de tekst na wit was) gezet.

Inmiddels heeft de Volkskrant wel geschreven over de kwestie en excuses aangeboden.

Rene van der Kuijlen

Willy van der Kuijlen, topscorer van de Eredivisie is overleden en dus haalt iedereen herinneringen aan hem op.

Ik had ooit een buurman en die wist gebruik makend van de verwarring rond de PSV'ers Rene en Willy (van der Kerkhof) en Willy van der Kuijlen ene Rene van der Kuijlen aan een Amerikaanse voetbalclub te verkopen.

De beste man kon niet voetballen (hij had een lam been) en verder, hij wist van niks. Totdat er telefoontjes uit Amerika kwamen waar hij bleef.

De buurman sloot het verhaal altijd af met dat Rene die Amerikanen had toegeschreeuwd: 'I can not come, I have a lam bean!'

Lol dat hij dan had, die buurman.

(c) 2000-2021 Dieter Bruls